kontakt nagłówek
+48 85 730 68 51
+48 85 730 68 51
Historia wsi Parcewo według opracowania Leszka Zugaja, AVALON, Lublin 2008 - „Historia Gminy Bielsk Podlaski”.
„Nazwa wsi jest dzierżawcza od osobowej Parcz. Dawniej używano nazwy Piotrowo jest także dzierżawczej od imienia Piotr. Parcewo stanowiło część dóbr miejskich.
Wieś w 1576 roku obejmowała 45 włók żyznej ziemi, z których płacono 50 gr lit od włóki, razem 37 kop i 30 gr lit. Połowę włóki zwolniono z czynszu z powodu pożaru. W 1602 roku mieszczanie zapłacili z tych 45 włók czynsz tej samej wysokości. Zanotowano wówczas, że przy miejscowości znajdowały się dwa zaścianki. Jeden obejmował 9,2 morgów ziemi. Z każdej morgi uregulowano po 3gr lit opłat, razem 29 gr lit z całego zaścianka. Drugi, wielkości 7 mórg, zajął bezprawnie, według świadectwa mieszczan, Jan Hesman, właściciel wsi Lewki i w 1602 roku ten grunt nadal pozostawał w jego posiadaniu.
Parcewo powstało na gruntach miejskich i jego mieszkańcy mieli status mieszczan. Ponadto Bielsk był miastem królewskim. Dzięki temu mieszkańcy mieli dużo korzystniejszą sytuację ekonomiczną niż chłopi ze wsi starostwa. Przede wszystkim na przełomie XVI i XVII wieku nie odpracowywali pańszczyzny i nie oddawali na rzecz folwarku owsa i siana, tak, jak inni mieszkańcy wsi. Płacono tylko czynsz. W miastach prywatnych natomiast w XVII i XVIII wieku dość powszechne było odrabianie pańszczyzny w niewielkim wymiarze – do 4 dni w roku w okresie najintensywniejszych prac polowych, czyli w okresie orki i żniw. Ponadto własność gruntów miejskich w miastach królewskich, a więc także w Bielsku, była zbliżona do własności pełnej i mieszczanie mogli je sprzedawać, zastawiać bądź dziedziczyć bez większych ograniczeń. W prywatnych majątkach mieszczanie mieli jedynie własność podległą i obok płacenia czynszów musieli uzyskiwać zgodę pana na alienację bądź zastaw nieruchomości.
Rozwój gospodarki folwarczno – pańszczyźnianej fatalnie odbił się na losach niemal wszystkich miast, zwłaszcza tych, które były niewielkimi ośrodkami miejskimi. W ich życiu ekonomicznym rolnictwo zawsze odgrywało dużą rolę i należące do bielskich mieszczan wsie są tutaj dobrym przykładem. Rzemiosło i handel rozwijały się bardzo powoli, wsie i folwarki starały się być samowystarczalne, osadzano w nich także rzemieślników. Źródła dotyczące starostwa bielskiego mówią miedzy innymi o kowalu i cieśli, zobowiązanych do pracy w zabudowaniach dworskich. Osłabiało to popyt na towary. Ponadto w Rzeczypospolitej aż do reform u schyłku XVIII wieku funkcjonowało szereg wewnętrznych punktów, w których kupcy, przejeżdżając z jednej miejscowości do drugiej, musieli opłacać cło i myto, co w praktyce czyniło handel mało opłacalnym. W tej sytuacji zniszczenia z okresu „potopu” i późniejsze z lat wojny północnej (1700-1721) zostały przezwyciężone dopiero w II połowie XVIII stulecia. Po „potopie” nastąpiło zjawisko agraryzacji miast. W spisach figurowały one często jako miasta alias wsie. Dodatkowo wzrosła wtedy liczba karczem szykujących gorzałkę i piwo wyrabiane w pańskich i folwarcznych gorzelniach i browarach. Było to w tym okresie bardzo ważne źródło dochodów. Szlachta różnymi metodami zabiegała o to, aby jej poddani kupowali, często po wygórowanych cenach, wyrabiany w ich dobrach alkohol zamiast produkować go samemu. Nasiliło się to w pierwszej połowie XVIII wieku, kiedy popyt na polskie zboże wyraźnie spadł i szukano możliwości jego korzystnej sprzedaży. Wszystkie te czynniki zadecydowały o tym, że Bielsk nie rozwijał się jako miasto. Parcewo nie stało się jego częścią, lecz pozostało podmiejską wsią.
Według danych z 1798 roku podmiejska wieś Parcewo liczyła 289 włók ziemi uprawnej i 120 gospodarzy. W 1847 roku otworzono szkołę carską w Parcewie, była to pierwsza szkoła w powiecie bielskim.
W 1900 roku wieś została zapisana pod nazwami Parcowo i Parców. Należała do gminy Orla, obejmowała 900 dziesięcin ziemi i była nadal własnością Bielska. W 1921 roku Parcewo, położone nadal w tej gminie, liczyło 101 domów (w tym 4 niezamieszkałe) i 274 mieszkańców. Wśród nich 8 osób było narodowości polskiej, 9 należało do Kościoła katolickiego. Pozostali byli prawosławnymi narodowości białoruskiej.
Parcewo w 1954 roku ustanowiono siedzibą Gromadzkiej Rady Narodowej. W skład gromady Parcewo wchodziły miejscowości: Hołody, Parcewo, Wólka, Spiczki oraz Lewki. Z końcem 1959 roku siedzibę gromady przeniesiono do Hołód i gromada zmieniła nazwę. W 1969 roku Parcewo stało się częścią gromady Bielsk Podlaski.”
Historia wsi Parcewo na podstawie materiałów źródłowych zebranych przez Walentego Gałuszewskiego.
Początków historii dzisiejszej wsi Parcewo należy szukać w czasach, kiedy Bielsk nie był jeszcze dużym i ważnym centrum administracyjnym i obronnym. W starożytności Słowianie najczęściej osiedlali się wzdłuż rzek i dolin. Powszechnie wiadomo jak duże znaczenie miał dobry dostęp do wody. W okolicy Parcewa ma swój początek rzeczka Szydłówka, która dalej wpada do rzeki Białej. Wzdłuż tej rzeczki znajdowało się kilka starożytnych osad. Świadczy o tym przepalona czarna ziemia, kości oraz przedmioty wyorywane przez gospodarzy w pobliżu Szydłówki. Mieszkańcy nazywają te dawne osady „Desetidwórki”. Jedna z nich istniała u źródeł Szydłówki. Naukowym potwierdzeniem tego mogłyby być badania archeologiczne. „Desetidwórki” potwierdzają istnienie gęstego zasiedlenia w tej okolicy, jeszcze przed tzw. pomiarą włóczną organizowaną przez królową Bonę (pomiara zaczęła się w latach 20-stych XVI w. i trwała do połowy tego wieku). Prawdopodobnie dopiero wtedy wszystkie „Desetidwórki” były zebrane do jednej wsi i Parcewo otrzymało dzisiejszą lokalizację, wzdłuż starożytnego szlaku handlowego z Bielska do Kamieńca (możliwe jest też, że nawet przed XVI w. wzdłuż kamienieckiego gościńca istniała jakaś osada).
Około 1540 r. Parcewo razem z pięcioma innymi wioskami (Augustowo, Widowo, Spiczki, Stryki i Szastały) było przydzielone do miasta Bielska i od tamtej pory liczyło się wsią miejską, albo przedmieściem, mieszkańcy natomiast mieli status mieszczan. Mieli oni dużo korzystniejszą sytuację ekonomiczną niż chłopi ze wsi starostwa.[1] Przede wszystkim na przełomie XVI i XVII w. nie odpracowywali pańszczyzny i nie oddawali na rzecz folwarku owsa i siana, tak jak inni mieszkańcy wsi. Płacono tylko czynsz. Bielsk był miastem królewskim. Własność gruntów miejskich w takich miastach, a więc i w Bielsku, była zbliżona do własności pełnej i mieszczanie mogli ją sprzedawać, zostawiać, bądź dziedziczyć bez większych ograniczeń. Podobna sytuacja była też we wsiach miejskich. Mieszkańcy miejskich wsi zobowiązani byli jednak do wykonywania niektórych prac na rzecz miasta (remonty ulic miejskich, sprzątanie miasta, wybrane usługi rzemieślnicze).[2]
W 1524 r. dobra królewskie w tym i starostwo bielskie zostały przejęte przez królową Bonę. Nastąpiły wówczas bardzo istotne zmiany w strukturze osadnictwa na Podlasiu. Królowa Bona poleciła przeprowadzenie reformy rolnej – pomiary włócznej. Rozpoczął ją w 1560 r. Stanisław Dziewiałtowski, a zakończył w 1563 r. Andrzej Dybowski. Wymierzyli oni w mieście i okręgu miejskim 381 włók. Część z tych gruntów należała do cerkwi bielskich, szpitala p.w. św. Marcina i wójta bielskiego, wolna była od podatków i dlatego Zygmunt August potwierdził miastu w 1565 r. 359 włók ziemi.
W czasie pomiary okręgu miejskiego uporządkowano rozproszone osadnictwo wiejskie i nowo osadzone wsie miejskie otrzymały nazwy: Augustowo, Młodzianowo (dziś Stryki), Kośczyno (dziś Szastały), Stanisławowo (dziś Widowo), Piotrowo (dziś Parcewo i Spiczki). Od tego czasu do końca XVIII w. występują one w źródłach jako przedmieścia, bądź folwarki miejskie.
W odniesieniu do XVI-wiecznych szlaków komunikacyjnych docierających do miasta Parcewo leżało na szlaku Orleńskim w odległości pół mili od miasta.[3]
Pierwszą pisaną wzmiankę o Parcewie przynosi „Lustracja Podlaskiego Województwa” z 1576 r. Dowiadujemy się z niej, że sioło Piotrowo – w nim włók 45 gruntu dobrego, z którego płacą czynsz 50 gr lit od włóki, razem 37 kop i 30 gr lit. Zanotowano też, że przy miejscowości znajdowały się dwa zaścianki. Jeden obejmował 9,2 morgów ziemi. Z każdej morgi uregulowano po 3 gr lit opłat, razem 29 gr lit z całego zaścianka. Drugi wielkości 7 mórg zajął bezprawnie Jan Hesman, właściciel wsi Lewki. Było to przyczyną konfliktu, w drugiej połowie XVI w. pomiędzy mieszkańcami wsi i Janem Hesmanem. Mieszkańcy wnieśli uzasadnioną skargę na właściciela Lewek domagając się zwrotu siedmiu morgów ziemi. Trudno stwierdzić jak zakończyła się ta sprawa, gdyż jeszcze w 1602 r. zaścianek nadal pozostawał w posiadaniu Hesmana. Wiadomo też, że Parcewo nigdy nie straciło praw do tej ziemi. W większości urodzajna ziemia Parcewa sprzyjała rozwojowi wioski, która w niedługim czasie została jedną z najbogatszych wsi w okolicy Bielska.[4]
Wojny i najazdy XVII w. przynoszą ogromne zniszczenia w gospodarce wsi oraz powodują spustoszenia wśród mieszkańców. Do dziś żywa jest pamięć o niemal całkowitym wyludnieniu sąsiednich Spiczek w okresie wojen szwedzkich. Dotyczyło to zapewne też pobliskiego Parcewa.[5] Zniszczenia okresu „potopu” i późniejszych lat wojny północnej (1700-1721) odbiły się bardzo niekorzystnie na losach niemal wszystkich miast, a zwłaszcza na tych, które były niewielkimi ośrodkami miejskimi. Po „potopie” nastąpiło też zjawisko agraryzacji miast. W spisach figurowały one jako miasta alias wsie.[6] Niekorzystne czynniki decydujące o rozwoju miast nasiliły się w pierwszej połowie XVIII w. Druga połowa XVIII w. przynosi natomiast postępującą normalizację ekonomiczną i demograficzną ziemi bielskiej, w tym bielskich wsi miejskich. W 1744 r. król August III potwierdza liczne przywileje Bielska, także i wsi miejskich. Daje to impuls do ich rozwoju.
Spis mieszkańców Parcewa według Rewizji Bielskiej z 1779 roku:
Maxym Szarko | Chilimon Osinnik |
Piotr Koziuk | Nastucha Karpicha wdowa |
Mikołay Sakowicz | Chwedorowa wdowa przy Sakowiczu |
Demian Poliszewicz | Chwedor Tymoszuk |
Chwedor Jasievicki | Anna Klimiukowa wdowa |
Jaroma Chomanczuk | Piotr Hołodko |
Józef Predko | Iwan Moskaluk |
Iwan Suszcz | Iwan Fienik |
Matfiey Tarnowski | Matfiey Czyrak |
Chwedor Fryz | Daniło Fryz |
Jakon Fryz | Maxim Suszcz |
Maryanna Lipniczanka | Lewko Sacharczuk |
Semen Woysik | Tomasz Turuk |
Jan Owsiany | Onchim Brzdczka |
Anna Brzeczycha | Wawryn Brzeczka |
Eufrozyna Suchczycha wdowa | Hryhor Kowal |
Miron Woyda | Eliasz Szewko |
Panas Moysik | Harasim Patyanik |
Lewa połać: | |
Nastucha Demianowa wdowa | Barbara Stepanowa wdowa |
Woyciech Polian | Jan Szewko |
Iwan Woyda | Iwan Omelaniuk |
Stepan Denisiuk | Michał Denisiuk |
Iwan Burko | Filip Burko |
Jasko Połyan | Korniło Osinnik |
Pałazka Stepańcza wdowa | Mikita Owsiany |
Sylwester Rubacha | Tymosz Olichwiruk |
Hryhor Omelaniuk | Wawryn Kwiatkowski |
Iwan Szumski | Niczypor Denisiuk |
Iwan Zabrodzki | Iwan Martyniuk |
Hryhor Niczyporuk | Kiryło Omelaniuk |
Michał Połyanik | Stepan Połyan |
Daniło Moysik | Maryanna Wawrzynowa wdowa |
Hryhor Naucik | Dmiter Kowalczuk |
Tymosz Sakowicz | Paweł Woyda |
Antoni Romanczuk | Iwan Szmiłowicz |
Matfiey Polijan | Prokop Polijan |
Korniło Jurczuk | Miron Osinnik |
Prokop Fionik | Eufrozyna Matfieycza wdowa |
Tymosz Szmiłowicz | Michał Fionik |
Maxim Hałaszuk | Onop Hryhorczuk |
Andrzey Waszkiewicz | Hryhor Szeszko |
Mikołay Wierzbicki | Stepan Szeszko |
Daniło Osinnik | Chwedor Predko |
Klim Szarko | Daniło Osinnik |
Anton Szarko | Iwan Szypocki |
Iwan Redka |
|
Komornicy w Parcewie: | |
Lasz Szarko | Demian Szarko |
Hryhor Petruczuk | Jakon Inoik |
Jakon Martyniuk | Maryanna Dmitruczanka |
Michał Sakowicz | Andrzey Poliszewicz |
Andrzey Naucik | Hanna Inoicha |
Pauluk Puszczyk | Harka Zabrodzka |
Denis po Rubasie | Chwedor Woyda |
Daniło Woyda | Trochim Burko |
Iwan Wołczyk | Maryna Kownacka |
Filip Predko | Marcin Głowaszuk |
Hawryło Osinnik | Wasil Predko |
Paweł Daniluk |
|
Postronni: | |
Onsim Naucik z Podzamca | Niczypor i Chwedor Bobule z Szpiczkow |
Korniło Trochimiuk z Szpiczkow | Chwedor Szyszkiewicz z miasta |
Chwedor Hawryluk z Szpiczkow | Omelancza wdowa z Szpiczkow |
Piotr Holonka z Szpiczkow | Maxim Koczaluk z Szpi zkow |
Anton Kazimieruk z Szpiczkow | Nester Myszka z Szpiczkow |
Josip Hawryluk z Szpiczkow | Lewko Bobula z Szpiczkow |
Oles Łukianczuk z Hołodow | Anton Tywoniuk z Hołodow |
Mikołay Sobol z Widowa | Filip Łukianczuk z Hołodow |
Hryhor Puhacz z Szastał | Demian Kuna z Augustowa |
Iwan Romaniuk z miasta | Ihnat Woyda z Szpiczkow |
Iwan Gałuch z Szpiczkow | Andrzey Hałaszuk z Szpiczkow |
Daniło Marczuk z Kozłow | Andrzey Hałaszuk z Augustowa |
Sacharko Kolesnik z Szpiczkow | Marcin z miasta |
Mikołay Werko z Szpiczkow | Marko Haponowicz z Szpiczkow |
Denis Koptyl z Jachodnika | OO. Czercow z miasta |
Piotr Markowicz z miasta | Iwancza wdowa z siedmiu włuk |
Daniło Sawicki z miasta | Paweł Rabczeski strycharz |
Jąsko Haponowicz z miasta | Jan Wysocki z miasta |
Wieś ta Parcewo ma osiadłych chałup 91, pole we trzy ręce, czyli trzy politki, a w tych trzech polach razem biorąc siła ma który gruntu podług każdego ustney powiesci wyraża się. Podatki równie, iako i tamte wsie z gruntu zasianego podług moderacyi włożoney i rewizyi opłacaią; podatku zaś szosu płaci ta wies na rok złotych sto kapszczyzny złotych 9. Włok w tey wsi podług wymia- p. Dypowskiego bydz ma 45, Zascianku morgow 9, prętow 10, drugiego zascianku morgow 7.”
Najwięcej było rodzin o nazwiskach: Osiennik, Mojsik, Fionik, Fryz (dziś Pryzowicz), Wojda, Poljan (Poljanik, dziś Połowianiuk), Szeszko, Denisiuk, Breczko, Sakowicz, Szmiłowicz. Najczęstsze imiona męskie to: Iwan, Chwiedor, Hryhor, Daniła i inne. Występują też rzadko spotykane dziś imiona jak: Klim, Jakon, CHilimon, Semen, Wawryn, Panas, Lasz, Harasim, Korniło, Mikita, Onon, Lewko, Cimosz. Widać z tego, że dominują rosyjsko cerkiewne imiona prawosławne. Spotykamy też pojedyncze imiona i nazwiska polskie (Marianna Linniczanka, Marianna Ważyniowa, Maryna Kownacka). Jak wynika z powyżej wymienionych imion i nazwisk, większość mieszkańców Parcewa w drugiej połowie XVIII w. było pochodzenia wschodniosłowiańskiego. Trudno jest też określić, jaki procent mieszkańców należał do cerkwi prawosławnej, a jaki do unickiej. Z dokumentów cerkwi Zmartwychwstania Pańskiego (zwanej Woskresieńską) w Bielsku (1727 r.) dowiadujemy się, że Parcewo należało do tej parafii, która wówczas była unicką. Istniały również pewne powiązania Parcewa z cerkwią św. Trójcy (zwanej Troicką) w Bielsku. W księgach parafialnych tej cerkwi od 1726 r. znajdujemy dość dużo zapisów związanych z rejestracją chrztów dzieci z Parcewa. Wśród cerkiewnych właścicieli gruntów w Parcewie w drugiej połowie XVIII w. była tylko jedna parafia bielska, mianowicie monaster św. Mikołaja (Rewizja Bielska 1779). Zatem można przypuszczać istnienie bliskich powiązań pomiędzy klasztorem, a mieszkańcami Parcewa.[7]
Pod koniec wieku XVIII następują nowe okoliczności polityczne, przynoszą one również zmiany w stylu życia społeczności parcewskiej. Według danych z 1798 r. podmiejska wieś Parcewo liczyła wówczas 289 włók ziemi uprawnej i 120 gospodarzy.[8]
Początek XIX w. przynosi jedną z najważniejszych wydarzeń w życiu wioski. Według zarządzenia władzy pruskiej założono nowy cmentarz poza wsią. Stary cmentarz istniał od dawna na środku wsi, na skrzyżowaniu traktu kamienieckiego z drogą do Spiczek. Na nowym cmentarzu pogrzeby odbywały się do I wojny światowej (ostatni zachowany krzyż kamienny datowany jest 10 kwietnia 1912 r.).
Przejście Białostoczyzny do Imperium Rosyjskiego w 1807 r. nie naruszyło w sposób dotkliwy życia bielskich wsi miejskich. Ich pozycja z czasem nawet była wzmocniona utworzeniem miejskich zarządów publicznych. Jednym ze znanych przewodniczących takiego zarządu w Parcewie był Andrzej Breczko. Jego osoba powiązana jest z bardzo istotnym wydarzeniem w historii wsi – budową cerkwi pod wezwaniem św. Dymitra Sołuńskiego. Wcześniej Parcewo nie miało swojej świątyni. Miejscowość była przypisana do cerkwi Zmartwychwstania Pańskiego, prawdopodobnie od XVI w. Na początku lat 70-tych XIX w. dojrzewa myśl o wzniesieniu własnej cerkwi. Wieś zgodnie podtrzymuje inicjatywę (m.in. Andrzeja Breczko i jego ojca Nazariusza) oraz decyduje się na zakup starego wielkiego spichlerza w Szczytach (wg innych źródeł w Klejnikach) jako materiału budowlanego na świątynię. Władza duchowna popiera mieszkańców Parcewa i 24 lipca 1873 r. w dzień pamięci świętych Borysa i Gleba odbywa się uroczyste wmurowanie kamienia węgielnego cerkwi. Miejscem dla nowej świątyni był wybrany starożytny cmentarz wioskowy położony na wzniesieniu w centralnej części wioski. Po upływie trzech miesięcy, 26 października w dzień pamięci św. Męczennika Dymitra Sołuńskiego odbyło się wyświęcenie świątyni. Od tej pory cerkiew na stałe wpisuje się w krajobraz wsi. W „Klirawaj Wiedamości” cerkwi p.w. Zmartwychwstania Pańskiego z 1887 r. o cerkwi w Parcewie czytamy:
„1. Cerkiew pobudowana w 1873 r. ze środków mieszkańców wsi Parcewo.
2. Budynek drewniany na fundamencie kamiennym wraz z dzwonnicą zrobioną nad prytworem.
3. Ołtarz jest jeden w imię św. Męczennika Dymitra.
4. Wyposażenie wnętrza niedostateczne.”
Napis na dzwonnicy może świadczyć, że pobudował ją I. Artemowicz (obok data 30 kwietnia 1897 r. nie wiadomo z czym związana).
Pierwszymi znanymi opiekunami cerkwi byli Andrzej Breczko i Afanazy Rubaszewski.
Pod koniec XIX w. mieszkańcy Parcewa są świadkami epokowego wydarzenia – obok wsi odbywa się budowa linii kolejowej prowadzącej do Białowieży. W Parcewie mieszkają robotnicy, a kierownik budowy Eufemiusz (Jauchim) Oriechow często bywa we wsi. Dzięki jego inicjatywie i pomocy finansowej w 1896 r. rozpoczyna się budowa szkoły parafialnej. Po roku od rozpoczęcia budowy 26 października 1897 r. w dzień cerkiewnego święta o. Hipolit Koncewicz, proboszcz cerkwi p.w. Zmartwychwstania Pańskiego wyświęcił nowy budynek szkoły. W „Litewskich Wiadomościach Diecezjalnych” o. Hipolit Koncewicz pisze: „Ogólnie szkoła swoim wyglądem sprawia przyjemne wrażenie, służy ona upiększeniu całej wsi”. Warto zaznaczyć, że szkołę zbudowano na miejscu wcześniej rozebranej karczmy. Podczas budowy szkoły były znajdowane liczne kości świadczące o istnieniu tutaj cmentarza. Nawet dzisiaj to miejsce nazywane jest „tatarskim cmentarzem”. Materiał budowlany na szkołę pochodził z miejskiego lasu znajdującego się obok wsi Jagodniki, od dawna należącego do Bielska oraz do wsi miejskich.[9]
W II połowie XIX w. istniała w Parcewie i o wiejskich sprawach decydowała Parcewska Mieszczańska Gromadzka Rada (Władza), którą kierował Parcewski Mieszczański Starosta. Zadaniem Rady było m.in. wydawanie paszportów.
Radę co trzy lata wybierali gospodarze każdego domu, których w 1882 roku we wsi było 105. Mieszczańskim starostą był wtedy Owłas Breczko, który jesienią tego roku zarządził zebranie w celu wyborów nowego starosty i jego pomocnika. Kandydatów na starostów było trzech: aktualny starosta Owłas Breczko (32 lata), żołnierz rezerwy Jakub Koziak (35 l.) i Josif Rubaszewski (40 l.). Na pomocnika kandydował tylko unter – oficer rezerwy Iwan Połowianiuk. Na zebranie przyszło 51 wyborców, którzy zdecydowali wybrać na starostę Jakuba Koziaka. Do Grodna były wysłane dokumenty z zebrania i gubernator zatwierdził Koziaka na 3 lata.
Kolejne wybory w Parcewie (o których mamy wiadomości) odbyły się w 1895 r. Na starostę mieszczańskiego kandydowali: Sidor Michajłowicz Fionik (30 l.) i Timofiej (Tymoteusz) Martynowicz Kosterewa (33 l.). Na pomocnika starosty kandydowali: Piotr Nikołajewicz Olesiuk (31 l.) i Makar Dorofiejewicz Breczko (26 l.). 102 osoby przybyłe na zebranie, wybrali na starostę Tymoteusza Kosterewę.
Do akt wyborów mieszczańskiego starosty dołączono spis wyborców z 1895 roku. Warto zwrócić uwagę na rzadko spotykane obecnie imiona mieszkańców.
Mieszkańcy Parcewa w 1895 roku[10]:
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
| 102.Owłas Połowianiuk (27 l.) |
103.Ryhor Denisiuk (35 l.) | 104.Owsienij Rubaszewski (45 l.) |
105.Pawoł Wojda (47 l.)[i] |
|
W 1900 roku wieś była zapisana pod nazwami Parcowo i Parców. Należała do gminy Orla, obejmowała 900 dziesięcin ziemi i była nadal własnością Bielska.[11]
W 1915 roku wieś pustoszeje. Zaczyna się okres bieżeństwa. Po powrocie do domu mieszkańcy odbudowę życia gospodarczego i religijnego zaczynają w nowych warunkach politycznych i państwowych. Władza nie pozwala na utworzenie samodzielnej parafii przy cerkwi Zmartwychwstania Pańskiego w Bielsku. Parcewo wraz z całą parafią dołączono do cerkwi św. Archanioła Michała.
W 1921 roku Parcewo położone było nadal w gminie Orla, liczyło 101 domów (w tym 4 niezamieszkałe) i 274 mieszkańców. Wśród nich 8 osób było narodowości polskiej. Pozostali byli prawosławni narodowości białoruskiej.
Po I wojnie światowej od 1922 r. opiekunem cerkwi św. Dymitra zostaje Kolistrat Nieścieruk. W 1927 r. odbywa się remont cerkwi, a w 1935 r. mieszkańcy Parcewa ofiarowują świątyni nowe dzwony.
Okres II wojny światowej z jej wielkimi tragediami i trudnościami przynosi reaktywację parafii Zmartwychwstania Pańskiego w Bielsku. Parcewo zostało przywrócone w jej skład pod koniec okupacji niemieckiej. W styczniu 1944 r. wieś liczy 447 mieszkańców zamieszkałych w 110 domach. Warto wspomnieć, że w czasie okupacji niemieckiej nie przestała funkcjonować parcewska szkoła, a nauczanie zaczęło odbywać się w języku białoruskim. W szkole uczyło małżeństwo Fiedorowiczów, Ilja (ur. W 1911 r. w Klimkowiczach) oraz Natalia (ur. W 1911 r. w Wilnie).
Po zakończeniu II wojny światowej mieszkańcy Parcewa nadal posiadali dużo gruntów. Liczyły one powierzchnię, ok. 1230 ha. Oprócz okolic wsi ziemie Parcewa znajdowały się również w Hołowiesku, Lewkach, Hryniewiczach, Widowie, Orli i Antonowie.[12]
Lata powojenne okazały się niezbyt łaskawe dla mieszkańców Parcewa i okolic. Wprowadzane przez Niemców w czasie okupacji kontyngenty produktów rolnych zostały utrzymane w PRL-u i trwały aż do 1972 r. Obowiązkowe dostawy obejmowały zboża, zwierzęta rzeźne, mleko, a nawet ziemniaki. Jak pisze Henryk Noga („Wieści” nr 41/99) w 1952 roku zboża w ramach obowiązkowych dostaw stanowiły 92,6% całości skupu zbóż, a cena kwintala żyta w ramach tych dostaw wynosiła 57,64 zł, przy cenie dostaw ponadobowiązkowych 185,00 zł. Ziemniaki stanowiły 77,7% całego skupu, a ich cena 18,56 zł/q (dostawy ponadobowiązkowe 27,80 zł/q). Odpowiednio żywiec wieprzowy stanowił 55,3% całego skupu przy cenie skupu 6,00 zł/kg (dostawy ponadobowiązkowe 13,29 zł/kg). Dostawy obowiązkowe obejmowały w 1952 r. – 50,8% całego skupu mleka.[13]
Wartość powstała z różnicy między ceną wolnorynkową, a ceną w ramach obowiązkowych dostaw, stanowiła główną pozycję finansową przeznaczoną w różnych formach dla odbudowującego się i nowego przemysłu oraz innych dziedzin gospodarki narodowej. Równocześnie z obowiązkowymi dostawami trwała akcja kolektywizacyjna prowadzona na szeroką skalę przez agitatorów. Rolnicy przyzwyczajeni do samodzielnego gospodarowania nie kwapili się do zakładania spółdzielni produkcyjnych (kołchozów). Szczególnie oporni w tej materii byli mieszkańcy Parcewa. Świadome tego władze stosowały wobec gospodarzy różnego rodzaju formy nacisku: podwyższanie bezpodstawne podatków, zawyżanie obowiązkowych dostaw, zastraszanie ludzi poprzez wezwania do bielskiego Urzędu Bezpieczeństwa.
W takich warunkach społecznych i politycznych w 1954 r. Parcewo ustanowiono siedzibą Gromadzkiej Rady Narodowej. W skład gromady Parcewo wchodziły: Hołody, Parcewo, Wólka, Spiczki oraz Lewki. Radnymi z Parcewa byli: Pryzowicz Jan, Fionik Jan, Babulewicz Aleksy, Wilczewski Teodor i Rogowska Jadwiga. Skład Rady gromady Parcewo:
Kaczeluk Grzegorz – przewodniczący – radny ze Spiczek;
Fionik Jan – z-ca przewodniczącego – radny z Parcewa;
Stepaniuk Aleksander – sekretarz – radny z Lewek;
Chomański Bazyli – członek – radny ze Spiczek;
Jodła Jan – członek – radny z Wólki.
Z protokołów Gromadzkiej Rady Narodowej w Parcewie z lat 1954-1958 wynika, że głównym problemem poruszanym przez radnych było zadłużenie wsi z tytułu nieopłaconych podatków oraz niewykonywanie obowiązkowych dostaw. Jako przyczyny takiego stanu rzeczy podawano:
1. Duże rozdrobnienie (szachownica pól), co uniemożliwiało odpowiednią uprawę roli.
2. Nieuczciwe pomiary gruntów (mieszkańcy uskarżali się, że nie kupują pola, a gruntów im przybywa). Jednocześnie podwyższa się zobowiązania wobec państwa.
3. Grunty uprawiane były w trójpolówce (gdzie 1/3 pola nie była uprawiana – odpoczywała, a należności naliczane były od całego obszaru).
4. Zawyżana klasyfikacja gruntów (występował duży odsetek klasy II i III, gdzie klasa II nie występowała wcale, a III sporadycznie).
Radni wnioskowali więc o dokładne pomiary pól, o ponowną klasyfikację, jak też o komasację gruntów. Wnioski te przez dłuższy czas były ignorowane przez władze zwierzchnie.
Z protokołu Gromadzkiej Rady Narodowej z dnia 28 października 1956 r. wynika, że nareszcie uwzględniono wniosek Rady i przeprowadzono ponowną klasyfikację gruntów, która potwierdziła zawyżone klasy gleb. Zawyżone w związku z tym obowiązkowe dostawy nigdy nie zostały umorzone. Zadłużenie było i narastało bardzo szybko. Parcewo w tym czasie było najbardziej zadłużoną wsią w gromadzie.
Pod koniec 1959 r. siedzibę Gromadzkiej Rady Narodowej przeniesiono z Parcewa do Hołod, a od 1969 r. Parcewo stało się częścią gromady Bielsk Podlaski.
W tym czasie represje wobec mieszkańców narastały. Za zaległości podatkowe odbierano ludziom ziemię. Sądy pracowały pełną parą, w ich wyniku od 1964 r. do 1972 r. odebrano 408,64 ha ziemi od 70-ciu mieszkańców Parcewa.
Lista osób, którym odebrano grunty 1965-1972
Szarko Teodor s. Andrzeja – 16,64 ha; | Artemiuk Daniel s. Piotra – 5,03 ha; |
Olesiuk Metody s. Piotra – 7,27 ha; | Denisiuk Jan s. Pawła – 6,72 ha; |
Fionik Jakub s. Damiana – 3,08 ha; | Paluszkiewicz Makar s. Nikanora – 1,25 ha; |
Wojda Aleksy s. Tychona – 21,24 ha; | Połowianiuk Józef s. Michała – 5,01 ha; |
Siebiesiewicz Michał, Szeszko Anna – 6,01 ha; | Połowianiuk Michał s. Prokopa – 8,43 ha; |
Rubaszewska Natalia – 6,39 ha; | Gałuszewska Daria, Aleksy Jan – 7,75 ha; |
Wojda Piotr s. Pawła – 3,11 ha; | Żrobski Konstanty s. Konstantego – 6,42 ha; |
Jurczuk Teodor s. Kupriana – 10,52 ha; | Artemiuk Jan s. Sergiusza – 7,45 ha; |
Suszcz Daniel s. Grzegorza – 15,25 ha; | Siebiesiewicz Jan, Siebiesiewicz Teodor – 8,98 ha; |
Koziak Metody i Anna – 9,55 ha; | Artemiuk Jan s. Sergiusza – 7,45 ha; |
Jurczuk Teodor s. Kupriana – 7,02 ha; | Połowianiuk Anna c. Jana – 6,92 ha; |
Artemiuk Maksym s. Teokrypa – 12,93 ha; | Denisiuk Bazyl s. Pawła – 2,86 ha; |
Sakowicz Piotr s. Tarasa – 5,01 ha; | Fionik Tatiana – 8,53 ha; |
Koziak Marta – 8,47 ha; | Nesteruk Michał s. Kalistrata – 7,45 ha; |
Artemiuk Andrzej s. Aleksego – 13,90 ha; | Koziak Jan – 12,2 ha; |
Breczko Mateusz s. Tychona – 5,53 ha; | Chomański Bazyl – 10,85 ha; |
Jurczuk Maria – 4,95 ha; | Golonko Bazyl s. Gierasima – 30,31 ha; |
Denisiuk Anastazja c. Sylwestra – 2,43 ha; | Artemiuk Sergiusz s. Paraskiewy – 2,15 ha; |
Tarmosiuk Michał s. Piotra – 2,65 ha; | Koziak Dymitr – 4,93 ha; |
Osienik Antoni s. Safrona – 1,78 ha; | Rubaszewska Tatiana – 3,74 ha; |
Koziak Eudokia – 0,91 ha; | Artemiuk Aleksy s. Pawła – 2,99 ha; |
Wolańska Paraskiewa – 5,63 ha; | Wojda Piotr s. Pawła – 1,52 ha; |
Denisiuk Jan s. Pawła – 3,41 ha; | Paluszkiewicz Anna c. Archipa – 1,4 ha; |
Koziak Antoni – 2,72 ha; | Fionik Jakub – 3,08 ha; |
Rubaszewska Natalia c. Afanazego – 2,26 ha; | Pryzowicz Julianna c. Romana – 2,36 ha; |
Siebiesiewicz Jan s. Michała – 4,9 ha; | Kaczeluk Grzegorz s. Ignacego – 0,77 ha; |
Tarmosiuk Tychon s. Prokopa – 5,54 ha; | Pryzowicz Aleksy s. Teodora – 2,33 ha; |
Koziak Mikołaj s. Antoniego – 1,05 ha; | Jurczuk Olga c. Antoniego – 7 ha; |
Koziak Jan i Jakub – 0,62 ha; | Nesteruk Anna – 2,03 ha; |
Artemiuk Maksym – 3,69 ha; | Ignatowicz Filimon – 2,68 ha; |
Siebiesiewicz Jan – 4,12 ha; | Suszcz Wiera c. Makarego – 1,19 ha; |
Artemiuk Sergiusz s. Sergiusza – 4,05 ha; | Kuptel Akulina c. Piotra – 4,99 ha; |
Koziak Michał s. Antoniego – 1,99 ha; | Koziak Jan i Uliana Chomańska – 2,64 ha; |
Koziak Metody i Anna – 1,94 ha; | Sacharczuk Piotr s. Nikifora – 1,25 ha; |
Rubaszewski Mikołaj, Pryzowicz Anna, Wierzbicka Paraskiewa – 9,02 ha; | Kosterewa Damian - przejęte na skarb państwa 5,48 ha wraz z siedliskiem (w odwołaniu zrzekł się ziemi siedlisko zatrzymał). |
Następstwem tego było przeprowadzone w 1969 r. scalenie gruntów wsi z wydzieleniem ziemi na której utworzono Zakład Rolny Parcewo należący do Państwowego Gospodarstwa Rolnego Bielsk Podlaski. Scalenie objęło 191 gospodarstw Parcewa. Drugie scalenie odbyło się na podstawie decyzji Urzędu Wojewódzkiego z dnia 15 lipca 1975 r. Objęło ono 65 gospodarstw, ale dotyczyło całości obszaru wsi (1065,88 ha). Wydzielono ponownie obszar 204 ha Państwowego Funduszu Ziemi i wcielono do istniejącego już PGR Bielsk Podlaski.
Mieszkańcy represjonowani i pozbawieni ziemi emigrowali za chlebem. Wyjeżdżali bezpowrotnie do miast. Wieś Parcewo wyludniała się bardzo szybko. Taki stan rzeczy trwał do 1989 r. Gospodarujący na ziemiach Parcewa Zakład Rolny Parcewo (717,35 ha) stopniowo popadał w ruinę. Zmiany ustrojowe po 1989 r. przyspieszyły ten proces.
W 1992 r. Urząd Rejonowy w Bielsku Podlaskim zorientował się, że stan prawny zabranej ludziom ziemi nie jest unormowany, a PGR istnieje bez prawa własności do tych ziem. Dlatego dnia 13.11.1992 r. pospiesznie składa wniosek do Sądu Rejonowego w Bielsku Podlaskim o założenie księgi wieczystej. Dowodami w sprawie są postanowienia sądów komunistycznych z lat 1954-1972 i rzekomy brak roszczeń byłych właścicieli i ich spadkobierców. Zarówno Urząd Rejonowy w Bielsku Podlaskim, jak też i Sąd Rejonowy w Bielsku Podlaskim nie powiadomił pokrzywdzonych mieszkańców Parcewa o przysługujących im prawach. Ograniczono się jedynie do wywieszenia ogłoszenia na tablicy ogłoszeń w Urzędzie Gminy Bielsk Podlaski na ustawowy czas.
W dniu 13.01.1993 r. Sąd Rejonowy w Bielsku Podlaskim na podstawie postanowień sądów z lat 1954-1972 oraz braku roszczeń ze strony byłych właścicieli i ich spadkobierców zakłada księgę wieczystą i w dziale II wpisuje: właściciel Skarb Państwa – Urząd Rejonowy w Bielsku Podlaskim.
W dniu 25.03.1993 r. decyzją Nr 2/93 Wojewoda Białostocki likwiduje PGR Bielsk Podlaski, do którego należał Zakład Rolny Parcewo. W dalszej kolejności na podstawie protokołu zdawczo-odbiorczego z dnia 7.06.1993 r. zlikwidowany PGR zostaje przejęty przez Agencję Własności Rolnej Skarbu Państwa. W taki oto sposób mieszkańcom Parcewa, dawnym właścicielom pokrzywdzonym przez system, odebrano ziemię po raz drugi, pozbawiając ich prawa do roszczeń.
Agencja Własności Rolnej Skarbu Państwa po przeprowadzeniu przetargu wydzierżawiła całą nieruchomość wraz z zabudowaniami Spółdzielczemu Kombinatowi „Agro – Drób” w Rybołach. Umowa dzierżawy została zawarta na okres od 15 września 1993 r. do 30 września 2003 r. W 1996 r. sprzedano dzierżawcy w ramach przysługującego pierwszeństwa część dzierżawionych nieruchomości, 233,12 ha gruntów wraz z zabudową. Jednocześnie w tym samym roku wydzielono z przedmiotu dzierżawy i przekazano na rzecz Parafii Prawosławnej p.w. Zmartwychwstania Pańskiego 10,77 ha gruntów. W związku z pogarszającą się sytuacją ekonomiczną dzierżawcy, Agencja postanowiła nie przedłużać umowy dzierżawy z w/w Kombinatem, a grunty przeznaczyć do dzierżawy rolnikom indywidualnym. Już w lipcu 2003 r. Agencja podjęła działania zmierzające do rozdysponowania tych nieruchomości w formie dzierżawy. Dnia 31 lipca 2003 r. podano do publicznej wiadomości wykaz nieruchomości, a 1 września 2003 r. ogłoszono przetarg nieograniczony. Pomimo protestów ze strony mieszkańców Parcewa nigdy nie uwzględniono postulatów i nie ograniczono przetargu do miejscowości Parcewo. Dopuszczono natomiast do przetargu osobę prawną – Gospodarstwo Rolne Pawły ze znacznym potencjałem finansowym, które wylicytowało najlepsze kompleksy gleb na Parcewie. Rolnicy z Parcewa nie mieli szans na wydzierżawienie swoich gruntów. Wylicytowane czynsze dzierżawy były tak wysokie, że przekraczały możliwości finansowe gospodarzy. W wyniku tych działań mieszkańcy Parcewa zostali pozbawieni przez Agencję trzeci raz prawa do swoich ziem. Wioska wyludniła się jeszcze bardziej. Bez względu na różne zawirowania polityczne i społeczne mieszkańcy trwają w swojej wierze, a cerkiew p.w. św. Dymitra Sołuńskiego błyszczy w słońcu swoimi kopułami dając nadzieję na przyszłość.| SAMORZĄD |
„Sołectwo jest jednostką pomocniczą Gminy Bielsk Podlaski. Organem stanowiącym (uchwałodawczym) sołectwa jest zebranie wiejskie grupujące wszystkich stałych pełnoletnich mieszkańców sołectwa. Organem wykonawczym sołectwa jest sołtys wspomagany przez radę sołecką składającą się z 5 członków. Kadencja sołtysa i rady sołeckiej trwa 4 lata.
Dla prawomocności wyborów przeprowadzanych na zebraniu wiejskim wymagana jest obecność co najmniej 50% mieszkańców sołectwa uprawnionych do głosowania.”
(Wyciąg ze Statutu Sołectwa Parcewo)
Poniżej przypominamy, jaki był skład samorządu wiejskiego oraz kto reprezentował miejscowość PARCEWO w Radzie Gminy Bielsk Podlaski od 1998 roku:
| I Kadencja 1990-1994 (od 27 maja 1990 r.) |
Radny:
Wiaczesław Myszko
Wybory sołtysa i rady sołeckiej:
Na ogólną liczbę 233 uprawnionych do wyboru mieszkańców obecnych było 35 osób, tj. 15%.
Zebranie odbyło się dnia 16 grudnia 1990 roku.
Sołtys:
Jerzy Breczko
Rada Sołecka:
1. Artemiuk Dymitr
2. Artemiuk Jan
3. Sroka Marian
4. Żróbski Paweł
Z dniem 28 grudnia 1990 roku sołtys Jerzy Breczko złożył rezygnację z pełnienia funkcji sołtysa.
W dniu 13 stycznia 1991 r. odbyły się ponowne wybory sołtysa. W zebraniu uczestniczyło 28 mieszkańców wsi. Sołtysem został wybrany Dymitr Artemiuk.
| II Kadencja 1994-1998 (od 19 czerwca 1994 r.) |
Radny:
Krystyna Siebiatyńska
Wybory sołtysa i rady sołeckiej:
Na ogólną liczbę 206 uprawnionych do wyboru mieszkańców obecnych było 44 osób, tj. 21,36%.
Zebranie odbyło się dnia 24 listopada 1994 roku.
Sołtys:
Dymitr Artemiuk
Rada Sołecka:
1. Żróbski Paweł
2. Breczko Irena
3. Sroka Marian
4. Breczko Jerzy
| III Kadencja 1998-2002 (od 11 października 1998 r.) |
Radny:
Piotr Koziak
Wybory sołtysa i rady sołeckiej:
Na ogólną liczbę 199 uprawnionych do wyboru mieszkańców obecnych było 45 osób, tj. 22,6%.
Zebranie odbyło się dnia 3 lutego 1999 roku.
Sołtys:
Dymitr Artemiuk
Rada Sołecka:
1. Breczko Jerzy
2. Żróbski Paweł
3. Sroka Marian
4. Pryzowicz Mikołaj
| IV Kadencja 2002-2006 (od 27 października 2002 r.) |
Radny:
Michał Piotrowski
Wybory sołtysa i rady sołeckiej:
Na ogólną liczbę 185 uprawnionych do wyboru mieszkańców obecnych było 40 osób, tj. 21,6%.
Zebranie odbyło się dnia 3 marca 2003 roku.
Sołtys:
Dymitr Artemiuk
Rada Sołecka:
1. Sroka Marian
2. Żróbski Paweł
3. Bakunowicz Janusz
4. Wojda Mirosław
5. Artemiuk Mikołaj
V Kadencja 2006-2010 (od 12 listopada 2006 r.) |
Radny:
Walenty Gałuszewski
Wybory sołtysa i rady sołeckiej:
Na ogólną liczbę 172 uprawnionych do wyboru mieszkańców obecnych było 44 osób, tj. 26%.
Zebranie odbyło się dnia 2 marca 2007 roku.
Sołtys:
Anastazja Burkiewicz
Rada Sołecka:
1. Kowszuk Maria
2. Bakunowicz Janusz
3. Kryńska Lija
4. Osiennik Sławomir
5. Gałuszewska Teresa
![]() | Przewodniczący Rady Gminy - |
![]() | Sołtys Sołectwa Parcewo -
(29.10.2010 r.) |
| VI Kadencja 2010-2014 (od 21 listopada 2010 r.) |
Radny:
Walenty Gałuszewski
Wybory sołtysa i rady sołeckiej:
Na ogólną liczbę 173 uprawnionych do wyboru mieszkańców obecnych było 38 osoby, tj. 22%.
Zebranie odbyło się dnia 25 lutego 2011 roku.
Sołtys:
Anastazja Burkiewicz
Rada Sołecka:
1. Breczko Aniela
2. Gałuszewska Teresa
3. Migun Helena
4. Osiennik Sławomir
5. Kowszuk Maria
| Ochotnicza Straż Pożarna |
Ochotnicza Straż Pożarna w Parcewie została wpisana przez Sąd Rejonowy w Białymstoku do Krajowego Rejestru Sądowego w dniu 11 lipca 2008 roku. Inicjatorem założenia Ochotniczej Straży Pożarnej był przewodniczący Rady Gminy Bielsk Podlaski Pan Walenty Gałuszewski, który jest jednocześnie mieszkańcem wsi Parcewo. W ciągu pierwszego roku działalności jednostka pozyskała z Komendy Wojewódzkiej Państwowej Straży Pożarnej w Białymstoku samochód gaśniczy Land Rover, a w Państwowych Zakładach Zbożowych w Białymstoku zakupiono przyczepę pożarniczą. Nowa jednostka została przez Urząd Gminy wyposażona w niezbędny sprzęt. Motopompę ufundował Zarząd Wojewódzki OSP RP w Białymstoku. Przy wielkim zaangażowaniu miejscowych strażaków wyremontowano pozyskane pojazdy oraz zaadaptowano, stojący obok świetlicy wiejskiej, budynek na remizę strażacką.
![]() | ![]() |
fot. Zbiory prywatne
Ochotniczą Strażą Pożarną kieruje zarząd w składzie:
Prezes Zarządu OSP Parcewo – Walenty Gałuszewski od dnia 26 czerwca 2011 roku jednocześnie pełni funkcję Komendanta Gminnego Związku Ochotniczych Straży Pożarnych.
Do OSP w Parcewie należy 50 członków. Przy jednostce OSP Parcewo została utworzona Kobieca Drużyna Pożarnicza, a od 2009 roku przy OSP funkcjonuje Amatorski Zespół Pieśni Regionalnej „Łuna”, który wraz z jednostką OSP uczestniczy w organizowanych corocznie w Gminie Bielsk Podlaski gminnych zawodach sportowo-pożarniczych.
Jednostka dużo czasu w działalności przeznacza na szkolenie strażaków. Efektem tego jest zdobywanie czołowych miejsc na gminnych zawodach sportowo – pożarniczych. Strażacy potwierdzili swój wysoki poziom wyszkolenia w 2013 roku, zajmując I miejsce, gdzie jednostka była gospodarzem zawodów.
![]() |
Szkolenie strażaków OSP Parcewo w PSP w Bielsku Podlaskim. fot. Zbiory prywatne. |
![]() |
Zawody sportowo-pożarnicze w Parcewie, 2013 rok. fot. Zbiory prywatne. |
Zwieńczeniem tych sukcesów było wygranie zawodów również w 2014 roku na placu boju w Knorydach. Liderzy wyprzedzili w klasyfikacji ogólnej ochotników z Pilik. W 2012 r. i 2011 r. na boisku sportowym w Pilikach uplasowali się też w czołówce zajmując III miejsce.
W kategorii młodzieżowych drużyn pożarniczych w 2014 r. najlepsze okazały się Knorydy, tuż za nimi uplasowało się Parcewo pokonując drużynę z Pilik.
| KULTURA |
Mieszkańcy wsi dążąc do wspólnego działania na rzecz integracji, wspólnego spędzania wolnego czasu i przywrócenia tradycji założyli Stowarzyszenie „Nasza Ojcowizna”. Stowarzyszenie to realizowało projekty „Z pieśnią za pan brat powrót ku przeszłości” oraz „Ocalić od zapomnienia” dofinansowane przez Stowarzyszenie Samorządów Euroregionu Puszcza Białowieska oraz Urząd Gminy. Podczas realizacji projektów zrodził się pomysł założenia zespołu.
![]() |
![]() |
| fot. Zbiory prywatne |
Uroczystość powołania zespołu i nadania imienia odbyła się w dniu 12 lipca 2009 roku, w pierwszą rocznicę powstania Ochotniczej Straży Pożarnej w Parcewie. Rodzicami chrzestnymi zespołu zostali: Wójt Gminy Raisa Rajecka i zastępca Podlaskiego Komendanta Wojewódzkiego PSP Andrzej Uścinowicz. Amatorski Zespół Pieśni Regionalnej „Łuna” funkcjonuje przy Ochotniczej Straży Pożarnej Parcewo. Wszyscy członkowie zespołu należą do OSP.
![]() |
![]() |
![]() |
| fot. Zbiory prywatne |
Repertuar zespołu stanowią piosenki strażackie oraz ludowe, znane i lubiane na wielokulturowym Podlasiu. W skład zespołu wchodzą mieszkańcy wsi oraz osoby, które wyjechały ze wsi do pobliskiego Bielska, ale utrzymują ciągłe kontakty ze swymi znajomymi i rodzinami. W 2010 roku Zespół „Łuna” przygotował swoją pierwszą płytę, która została wydana dzięki dofinansowaniu ze środków Programu „Lokalne Partnerstwa PAFW” Polsko-Amerykańskiej Fundacji Wolności realizowanego przez Akademię Rozwoju Filantropii w Polsce w ramach projektu „Z ręcznikiem i piosenką przez życie.
Zespół występuje wszędzie tam, gdzie zaproszą: na dożynkach, festynach, jarmarkach, w salach koncertowych i pod gołym niebem. Bierze udział w festiwalach, przeglądach, konkursach. Chętnie uczestniczy w organizowanych przez Wójta Gminy uroczystościach obchodów 50-lecia pożycia małżeńskiego oraz w zawodach strażackich, bo to przecież druhny i druhowie OSP Parcewo. Instruktorem muzycznym zespołu od 2011 roku jest Pani Justyna Porzezińska.
![]() |
![]() |
![]() |
Fot. Urząd Gminy Bielsk Podlaski |
W Parcewie zrodził się pomysł pokazania własnoręcznie wykonanych przez mieszkańców ręczników gromadzonych przez lata w domach rodzinnych, parafiach, szkołach oraz świetlicach wiejskich. Działania mające na celu ochronę ręcznika obrzędowego na obszarze Gminy Bielsk Podlaski podjął Fundusz Lokalny na Rzecz Rozwoju Społecznego w Widowie wspólnie z Muzeum w Bielsku Podlaskim. Na sześciu planszach znalazły się ręczniki obrzędowe pochodzące z Parcewa, Plosek, Haciek, Hołod, Orzechowicz oraz Rajska.
![]() |
Dzięki inicjatywie Urzędu Gminy Bielsk Podlaski, sołtysa wsi oraz miejscowego zespołu folklorystycznego „Łuna” w sierpniu 2010 r. powstał pomysł zorganizowania dożynek gminnych połączonych z festynem białoruskim, któremu towarzyszyła objazdowa wystawa „Ocalić od zapomnienia – ochrona ręcznika obrzędowego w Gminie Bielsk Podlaski”.
Dnia 28 sierpnia 2010 roku w święto Uspienija Preswiatoj Bohorodicy (Zaśnięcia Najświętszej Bogurodzicy)odbył się białoruski festyn ludowy. Zaprezentowały się na nim zespoły folklorystyczne, głównie z gminy Bielsk Podlaski i Orla. Dodatkową atrakcją był występ zespołu z Białorusi.
|
![]() |
Dożynki gminne i festyn białoruski w Parcewie, 28 sierpień 2010 r. fot. Urząd Gminy Bielsk Podlaski |
| ZABYTKI |
We wsi Parcewo znajduje się prawosławna cerkiew p.w. św. Dymitra Sołuńskiego należąca do parafii Zmartwychwstania Pańskiego w Bielsku Podlaskim. Drewniana cerkiew wybudowana w 1873 roku ze środków mieszkańców wsi Parcewo. Cerkiew została wpisana do rejestru zabytków w dniu 26 października 1966 r.
W dniu 8 listopada obchodzone jest parafialne święto, na którym zbierają się mieszkańcy wsi i ich rodziny. Co roku w ten dzień w cerkwi na cmentarzu odprawiana jest Święta Liturgia oraz święcone są groby zmarłych.
![]() |
|
fot. Zbiory prywatne |
We wsi znajdują się również inne obiekty zabytkowe wpisane na podstawie decyzji Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków do rejestru centralnego. Są to:
Ponadto występują inne obiekty o wartościach kulturowych nie objęte ochroną decyzjami konserwatorskimi.
| INWESTYCJE |
![]() | ![]() |
| fot. Urząd Gminy Bielsk Podlaski | |
W 2013 roku Gmina Bielsk Podlaski brała udział w konkursie „Przyjazna wieś”, który był doskonałą okazją do zaprezentowania i promocji swoich miejscowości i regionów, którzy dobrze wykorzystali fundusze unijne. W ramach konkursu został zgłoszony projekt „Przebudowy świetlicy wiejskiej we wsi Parcewo”, który zdobył I miejsce w zakresie infrastruktury społecznej. Podczas sesji Sejmiku Województwa Podlaskiego - 29 listopada 2013 roku uhonorowano laureatów konkursu „Przyjazna wieś” na najlepszy projekt w zakresie infrastruktury zrealizowany na terenach wiejskich przy wsparciu środków unijnych.
![]() |
XXXIII Sesja Sejmiku Województwa Podlaskiego, 29 listopad 2013 rok. |
| V lecie OSP Parcewo oraz zespołu ŁUNA |
Dzień 7 września 2014 r. był wyjątkowym dniem zarówno dla strażaków z OSP w Parcewie jak i dla członków Zespołu ŁUNA, gdyż wspólnie obchodzili swój pierwszy Jubileusz 5-lecia istnienia. Ten pierwszy jubileusz jest potwierdzeniem słuszności podjętej inicjatywy powołania jednostki w Parcewie, widząc zapał strażaków, chęć do działania i przygotowania do szlachetnej i ofiarnej służby na rzecz społeczeństwa. Z kolei Zespół ŁUNA na trwale wpisał się w życie kulturalne bielskiej Gminy, trudno więc sobie wyobrazić jakąkolwiek uroczystość bez występu tego Zespołu. W samo południe przy świetlicy wiejskiej rozpoczęła się uroczystość, na którą przybyli licznie mieszkańcy wsi i okolic, a także wielu innych znakomitych gości. Podczas uroczystości wystąpiły gminne zespoły artystyczne: Zgodne Maki z Rajska, Rodyna z Dubiażyna i sami Jubilaci oraz zespół FART z Bielskiego Domu Kultury. Na prośbę Wójta Gminy i zaangażowania Zarządu Głównego Białoruskiego Towarzystwa Społeczno – Kulturalnego przybył również jeden z najlepszych zespołów artystycznych Białorusi – Zespół pieśni i tańca „CIERNICA” z Mińska.
![]() |
![]() |
![]() |
![]() |
![]() |
![]() |
![]() |
![]() |
![]() |
![]() |
![]() |
![]() |
| fot. Urząd Gminy Bielsk Podlaski |
Bielsk Podlaski, październik 2014 rok.
[1] MS i RS PARCAVA, Niva z 16.02.1992 r. Nr 7, str. 4 i 5.
[2] Bardach J., Leśnodorski B., Pietrzak M., Historia..., s. 204.
[3] Zieleniewski Jerzy „Powstanie i rozwój układu przestrzennego Bielska Podlaskiego w XIV – XVIII” artykuł oparty na pracy magisterskiej napisanej pod kierunkiem doc. dr hab. Stanisława Alekxandrowicza obronionej w 1981 r. w Instytucie historii Filii Uniwersytetu Warszawskiego w Białymstoku.
[4] Romaniuk Z., Lustracja..., s. 276.
[5] MS i RS PARCAVA, Niva z 16.02.1992 r. Nr 7, str. 4 i 5.
[6] Bardach J., Leśnodorski B., Pietrzak M., Historia..., s. 204.
[7] MS i RS PARCAVA, Niva z 16.02.1992 r. Nr 7, str. 4 i 5.
[8] Kosieradzki H., Bielsk Podlaski, dzieje miasta, Bielsk Podlaski 1987, s. 103.
[9] MS i RS PARCAVA, Niva z 16.02.1992 r. Nr 7, str. 4 i 5.
[10] Z działalności mieszczańskiej władzy w Parcewie – opracowanie Doroteusza Fionika BIELSKI HOSTINEC Nr 1(47) 2013.
[11] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego..., T. XV, cz. 2, s. 432.
[12] MS i RS PARCAVA, Niva z 16.02.1992 r. Nr 7, str. 4 i 5.
[13] Henryk Noga „Wieści” Nr 41/99.
Gmina Bielsk Podlaski przystąpiła do Ogólnopolskiej Kampanii "Otwórz się na pomoc" - z zakresu: edukacji i przeciwdziałania zagrożeniom i różnym problemom społecznym dzieci, m. in. zdrowia psychicznego w dobie pandemii, a także uzależnień i bezpieczeństwa w ramach projektu pn.: "Realizacja działań z zakresu edukacji i bezpieczeństwa publicznego ukierunkowanych na kształtowanie właściwych postaw funkcjonowania społecznego w sytuacji występowania zagrożeń epidemiologicznych".